Utdrag frå kyrkjeboka for Ulstein prestegjeld 1777-1804, innsendt kvart år av soknepresten til Sjø-innrulleringa i Bergen.

Avskrift av Ivar S. Ertesvåg

Listene er skanna av Digitalarkivet og lagt ut på nettet  http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesbok&bokid=ulfsten .

Kyrkjebøkene gjekk tapt då prestegarden i Dimnasund brann julenatta 1832.  Utdraga inneheld fødde/døypte gutar og døde gutar/menn. For somme år er det konfirmantlister med. For det siste året (1804) er det lister for inn- og utflytta menn (men berre 7 utflytta og ingen innflytta).

Overskrift og underskrift (døme frå 1778):

 Liste

paa de til Søe Enrolleringen henhørende Fødte og Døde fra den

1ste Decembriis til den 30te November udi nestavigte Aar 1778

udi Sognerne Ulfsteen og Hareid, som ligger til min aller-

naadigst anbetroede Menighed udi Søndmøers District

Saaledes rigtig extraheret af Kirke Protocollen d. 31te Decemb Ao. 1778

Testerer Johan von Cappelen

Præst

til Hareids og Ulfsteens Kald

 Listene

 Rapporteringsperiodene er ikkje alltid samstemte. Det gjer at nokre månader manglar og nokre er rapporterte dobbelt opp. Eitt år (1786) manglar og éi liste (1799) er delvis øydelagd. 

1799-lista er avriven slik at berre venstre sida, med gardsnamn og byrjinga på faren sitt namn for døypte gutar er med. Dateringa øvst på sida, namn på gutane, og lista over døde er borte. Skrifta er Buschmann si, og lista kan berre vere frå 1799. Ei anna avriven liste (datoar og namn manglar) som i vevboka er plassert etter 1798-lista, er lik venstre sida av 1797-lista (dublett).For dei månadane med overlapp er det ført 8 sikre dobbel-føringar av fødde og 5 av døde. I tillegg kan to fødde (1782 nr. 24 og 25) vere førte dobbelt og på feil år. Men ein eller begge kan vere ein bror med same namn som er døypt (nesten) på dagen eit år seinare. Alle desse er med i registreringa, men det er sett til ein merknad (”E:”, sjå nedanfor).

 Konfirmantlister er med i 1782, 1784, 1785, 1787-1791, 1793, 1795, 1797, 1800-02. Det er også konfirmantliste i 1798 (Buschmann sitt første år), men denne er lik 1797-lista og er ikkje teken med i registreringa. Det har venteleg skjedd ei mistyding ved presteskiftet.

 Prestane

ifl. Bygdebok for Ulstein og Hareid b.4 s. 394-5 (Dimnasund, prestegarden):
Johan von Cappelen, 1720-1792, sokneprest 1748-92
son:Johan Peter, prest, gjorde teneste ei tid for faren, res.kap. i Leikanger, Sogn, d. der i 1796

Peter Andreas v. Cappelen (son til Johan v. C.), teol.embetseksamen 1779, misjonær Grønland, tok over Ulstein etter faren 1.febr 1793, til Lom 1797.

Peter Thams Buschmann, 1762-1845, tilsett 1798, til Aure 1722.

Lampe:
b.2 s.  (Leikanger, Midtre Sogn:)Johan Peter Cappelen: Teol.eksamen okt 1782; 17 mai 1785 pers.kap. hos faren; 27 Sep 1793 res.kap Leikanger, d. ugift 1796 i Leikanger
b.2 s.222 (Ulstein): Peter Andreas v. Cappelen: teol.eks. mars 1779, drog heim 1780, heime i 1 år, ved univ. til 1783, misj. på grønland; 1.feb 1793 soknepr. i Ulstein e. faren; 20 sept 1797 soknepr. i Lom

Registreringa

Dokumenta har eg lese som skanna filer frå dataskjermen, medan eg har tasta inn registreringane i eit rekneark i ein annan del av skjermen, altså slik at både dokument og registrering er synleg på same tid. Avskrifta er bokstavrett. Der det er strek over m eller n, kan dette tolkast som dobbel konsonant. Eg har likevel skrive dette som ein enkel konsonant. Nokre få stadar er det skadar/rifter i originalen. Skrifta til dei fire prestane er stort sett grei å lese. Som nemnt ovanfor er konfirmantlista frå 1798 (Buschmann) lik lista frå 1797 (Peter Cappelen). Ein observasjon her er at namna ikkje er nøyaktig likt skrivne i dei to listene, jamvel om førelegget må vere det same. Det vil seie at minst ein av dei to prestane ikkje skreiv heilt bokstavrett av etter kyrkjeboka.

Eg har skrive av liste for liste, og deretter samla dei i fødde, døde og konfirmerte. Nokre år er listene ordna etter gardsnummer (legdenr.), nokre år reint kronologisk, og nokre år kronologisk, men oppdelt etter skipreidene. I samlelista for fødde har eg ordna alle kronologisk etter datoen som er oppgjeven. Dato for døde er gjeve berre i dei kronologisk ordna listene, så samlelista er lik dei einskilde listene lagt etter kvarandre. Det same gjeld for konfirmantlistene.

I registreringa er kvar liste identifisert ved innsendingsår, og kvar innførsle ved eit løpenummer innafor året. For ein del av åra er originallistene nummererte likeins, særleg for døde og konfirmerte. I registreringa har eg lagt til årstal for hendinga, ut frå dato og rapporteringsperiode. For lister utan dato vert det eit rapporteringsår, t.d. ”1777/78” for døde i i 1778-lista der vi ikkje har dødsdato.

Fødselslistene for dei fleste åra er førte i skjema med spalter for sokn/skipreide, legdnr (dvs. gardsnr.), gardsnamn, faren sitt namn (vanlegvis førenamn og patronym), sonen sitt namn, dåpsdato (eller fødselsdato). I mange av åra er det ei siste spalte for ”døde i sit alders” eller ”døde i hvad alder”. Dei første åra er dei døde førte på same måte som dei fødde, dvs. med sokn, legdnr., gardsnamn, i somme tilfelle med farsnamn (for unge), og så med alder i den siste spalta. Seinare har presten berre skrive namn (førenamn, patronym, gardsnamn) og alder i denne spalta, slik at det vert ei sjølvstendig liste. For samlelistene for fødde og døde gjer dette at ei kolonne inneheld faren sitt førenamn og patronym i somme tilfelle og guten sitt patronym i andre tilfelle, etter kva som står i originalen.

Ved registreringa har eg følgt formatet for den einskilde lista. Deretter har eg delt opp og/eller flytta innførslene slik at alle får det same formatet. For fødde har eg halde på oppdelinga  gardsnamn, førenamn og patronym for far (evt. guten sitt patronym), førenamn på son. For døde og konfirmerte har eg delt opp innførsla i førenamn, patronym (evt. fars førenamn og patronym), gardsnamn.

Alderen for døde ser ut til å vere gjeven dels som inneverande leveår og dels som sist fyllte år; i somme tilfelle som dagar eller veker for smågutar.

I nokre av listene er det ført inn etterpå (truleg ved innrulleringskontoret) legdnr. og/eller sokn og skipreide der dette manglar. Her og der er det skrive inn andre kommentarar, t.d. ”død” ved nokre fødde.

I registreringa har eg ført inn tre slag merknader: ”K:” er frå kjelda, utan at det passar i nokon av felta. ”E:” er mine eigne merknader og ”T:” er krysstilvisingar mellom listene for fødde og døde.

I registreringa har eg lagt til eit felt med ”område”. Her har eg skilt mellom Ulstein sokn (som i dag, minus Eiksundbygda), Hareid sokn slik det er i dag (på Hareidlandet), Hareid sokn på Sula (nokre gardar som gjekk over til Borgund i 1959, sidan 1975 i Sula kommune), og Hareid sokn på Vartdalsstranda. Det siste området høyrde til Ulstein prestegjeld, men Ørsta skipreide. Inndelinga har vore uproblematisk, utan tvilstilfelle, og i mange høve gjort i kjelda ved at legdnummer er teke med. Nokre få er utan gardsnamn, eller høyrer til andre sokn. Områda er markerte med ”U” for Ulstein, ”H” for Hareid (på Hareidlandet), ”S” for Sula, ”V” for Vartdalsstranda, ”a” for andre, og ”n” for ukjent/ikkje oppgjeve.

Statistikk

Tala inkluderer 8-10 fødde og 5 døde førte to gongar pga. overlapp i rapporteringsperiodane.

Sist endra 30. april 2009
Ivar S. Ertesvåg HEIMESIDE